Tin nhắn rác và tin nhắn lừa đảo xuất hiện từ rất lâu nhưng đến nay loại hình lừa đảo này vẫn “sống” dai dẳng và ngày càng gia tăng dưới nhiều hình thức.
Đủ kiểu lừa

Ngày 19.6, khách hàng Mai Trâm, sử dụng số thuê bao 098xxx..., bức xúc phản ánh qua Đường dây nóng Báo Thanh Niên: “Mỗi ngày tôi đều nhận được rất nhiều tin nhắn lừa đảo như thông báo trúng thưởng từ chương trình rút thăm may mắn, yêu cầu soạn tin gửi về tổng đài để biết chi tiết. Dù biết đây là một hình thức lừa đảo nhưng những tin nhắn kiểu này được gửi đến liên tục và tôi cũng không biết cách nào để chặn”.

Không chỉ sử dụng cách thức gạt gẫm theo kiểu “truyền thống” kể trên, hiện các tin nhắn lừa đảo còn chuyển hướng đánh vào tâm lý thích quà tặng âm nhạc của người sử dụng điện thoại. Hiện nay, rất nhiều độc giả phản ảnh về việc liên tục nhận được tin nhắn có nội dung: “Một người giấu tên muốn gửi tới bạn lời tâm sự qua bản nhạc xxx. Để nghe bài hát, soạn tin MSA gửi 6794 hoặc gọi về tổng đài 1900xxxx”. Hình thức này đã lừa được rất nhiều người nhẹ dạ vì hầu như ai cũng tò mò muốn biết ai tặng quà cho mình.

Chị N.T.T.B, ngụ ở Q.Bình Thạnh (TP.HCM) kể: “Một lần tôi nhận được tin nhắn kiểu như vậy, do đang có người yêu ở xa nên tôi cứ nghĩ rằng anh ấy gửi quà tặng âm nhạc cho tôi, nhưng khi làm theo hướng dẫn thì tôi chỉ thấy tài khoản bị trừ tiền chứ không hề có quà tặng nào cả, gọi điện thoại đến tổng đài như trong tin nhắn thì còn bị trừ tiền nhiều hơn nữa”.

Trước đó, Văn phòng Khiếu nại Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP.HCM cũng nhận được phản ảnh của một khách hàng ở Q.9 (TP.HCM): Chỉ trong 1 tiếng đồng hồ, khách hàng này đã nhận được 22 tin nhắn rác và tin nhắn có nội dung lừa đảo kiểu “Chúc mừng bạn, bạn là người may mắn được nhận điện thoại từ chương trình rút thăm may mắn. Để nhận phần thưởng, bạn soạn tin nhắn xxx gửi đến số xxx”. Tương tự, anh C.V, chủ thuê bao số 9090xxxxxx, phàn nàn: “Tôi liên tục nhận được các tin nhắn: “Bạn đã nhận được quà tặng từ số máy xxx, soạn tin nhắn... gởi đến... để nhận quà tặng”, “tặng sim số gần giống số thuê bao của quý khách, soạn xxx gửi xxx”, rất bực mình nhưng không biết cách nào để chặn”. Thậm chí có tin nhắn cung cấp dự đoán về kết quả xổ số, để nhận kết quả nhắn với cú pháp “Loc-TP” gửi 8777 và để từ chối tin nhắn cũng nhắn với cú pháp... y như vậy.

Bà Nguyễn Hạnh Uyên - Trưởng văn phòng khiếu nại Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP.HCM - nhận định: “Thường thì những tin nhắn này thòng một câu với nội dung: “Từ chối nhận tin nhắn, soạn xxx, gửi xxx”. Thực chất đây cũng là một “chiêu” lừa đảo, nếu khách hàng nào nổi nóng trước những tin nhắn lừa đảo dồn dập và thực hiện việc gửi lại tin nhắn để từ chối, lập tức tài khoản sẽ bị trừ tiền mà tin lừa đảo vẫn cứ gửi đến đều đều”.

Tin đồn thất thiệt

Gần đây, nhiều độc giả đã cảm thấy hoang mang do nhận được tin nhắn cảnh báo sim điện thoại của họ sẽ bị xâm nhập và kiểm soát nếu làm theo hướng dẫn của những cuộc gọi đến. Nội dung tin nhắn khuyên người dùng ĐTDĐ cảnh giác khi nhận yêu cầu bấm phím #90. Tin nhắn này có nội dung: “Phải từ chối hoặc tắt máy khi nhận được cuộc gọi từ số lạ và người gọi tự nhận là kỹ sư của một công ty viễn thông đang kiểm tra đường dẫn máy ĐTDĐ của người dùng. Tuyệt đối không làm theo yêu cầu nhấn phím #90 hoặc bất kỳ số nào, vì hiện nay có một công ty lừa đảo, sử dụng chiêu thức yêu cầu bấm #90 hoặc #09. Người nào nhẹ dạ làm theo thì sim điện thoại của họ sẽ bị xâm nhập. Kẻ xấu sẽ thực hiện các cuộc gọi mà chủ tài khoản không thể biết và kiểm soát được. Do vậy cần gửi thông tin này cho nhiều người để đề phòng”. Mặc dù chưa biết tính xác thực, nhiều người đã phát tán thông tin này để cảnh giác cho bạn bè, người thân. Trên các diễn đàn, thông tin cảnh báo cũng được đăng tải rộng rãi và nhiều người cũng đã chuyển tin nhắn này cho bạn bè trong danh sách Yahoo! Messenger. Tuy nhiên theo đại diện của MobiFone, đó chỉ là tin đồn thất thiệt.

Tương tự, đại diện mạng Vinaphone cũng xác nhận thông tin trên hoàn toàn sai sự thật. Các hãng viễn thông khác cũng khẳng định không thể kiểm soát sim bằng cách thức này.

Ai bảo vệ khách hàng?

Theo nguyên tắc, chính các mạng điện thoại phải là người bảo vệ quyền lợi cho khách hàng, cụ thể là phải đưa ra các phương cách để hạn chế tin nhắn lừa đảo, tuy nhiên đến nay trách nhiệm này vẫn chưa được các nhà mạng thực hiện đến nơi đến chốn. Bằng chứng là các hình thức lừa đảo bằng tin nhắn ngày càng nở rộ và đa dạng về hình thức.

Mạng Viettel đưa ra giải pháp cứ nhận được từ 100 khiếu nại trở lên về việc tin nhắn spam quảng cáo cho một đầu số nào đó thì công ty đang kinh doanh đầu số đó sẽ bị Viettel phạt hoặc áp dụng các biện pháp hạn chế, thậm chí có thể bị cắt hợp đồng kinh doanh với Viettel. Nhưng đến nay vẫn chưa có cá nhân hoặc doanh nghiệp nào bị nêu tên xử lý.

Mạng Vinaphone thì chỉ khuyến cáo khách hàng nếu nhận được tin nhắn không phải từ các đầu số 8xxx hoặc từ hệ thống nhắn tin của Vinaphone 18001091, đặc biệt là các tin nhắn từ các số điện thoại thông báo trúng thưởng xổ số, giới thiệu dịch vụ xem bói... thì không nên nhắn tin lại. Nếu nhận được tin nhắn dạng này thì gọi tới tổng đài 18001091 để được giải đáp. Thực tế các hình thức lừa đảo qua tin nhắn muôn hình vạn trạng, dù có khuyến cáo thì cũng có không ít người nhẹ dạ bị lừa.

Từ năm 2008, Chính phủ đã ban hành Nghị định 90 (ngày 13.8.2008) về chống thư rác và tin nhắn rác. Theo đó, tổ chức, cá nhân phát tán tin nhắn, thư rác có nội dung quảng cáo không theo yêu cầu của người nhận hoặc mua bán, đầu cơ e-mail... có thể bị xử phạt đến 80 triệu đồng; các loại thư điện tử, tin nhắn rác được gửi tới người nhận với mục đích lừa đảo, quảng cáo, quấy rối hoặc phát tán virus qua máy tính gây hại... đều bị xử phạt. Tuy nhiên, điều đáng nói là đến nay, cơ quan chức năng vẫn chưa xử lý trường hợp nào có liên quan đến việc phát tán tin nhắn rác để răn đe. Trong khi có thực tế là việc gửi tin nhắn rác trên ĐTDĐ cũng đem lại không ít lợi nhuận cho cả nhà mạng lẫn đơn vị quảng cáo. Về nguyên tắc, mọi tin nhắn dù gửi theo cách nào thì đều phải qua hệ thống của mạng di động cung cấp. Hiện nay các mạng cũng có thể cung cấp dịch vụ chặn tin nhắn và cho phép người dùng lựa chọn chức năng này. Tuy nhiên, chức năng này chỉ có tác dụng với tin nhắn được gửi đi hàng loạt, còn với những tin nhắn lừa đảo được gửi từ các sim rác thì không thể chặn hết bằng chức năng này.

Chưa có giải pháp chặn tin nhắn rác

Trả lời Thanh Niên, đại diện các mạng di động đều cho biết hiện vẫn chưa có cách thức nào hữu hiệu để đối phó với nạn tin nhắn rác.

Theo ông Trần Trọng Thịnh, Trưởng phòng Chăm sóc khách hàng của MobiFone, về bản chất, các SIM phát tán tin nhắn rác cũng là các SIM bình thường đã được đăng ký nên hệ thống không thể phân biệt và ngăn chặn được. Tuy nhiên nếu như nhận được thông tin phản ánh của khách hàng về tin nhắn quấy rối, MobiFone sẽ kiểm tra và có biện pháp ngăn chặn nếu SIM đó thuộc hệ thống của MobiFone. Theo ông Thịnh, trường hợp các tin nhắn phát tán từ mạng internet giả mạo thuê bao MobiFone thì không xử lý được.

Theo đại diện của Viettel, về cơ bản, mạng này đã chặn được các cuộc gọi, tin nhắn giả mạo nhưng chưa thể ngăn chặn tuyệt đối tin nhắn rác.

Bà Nguyễn Thu Hồng - Giám đốc truyền thông của Vinaphone khẳng định với Thanh Niên: “Nếu muốn khiếu nại, khách hàng có thể gọi đến tổng đài hỗ trợ của Vinaphone, bộ phận kỹ thuật sẽ kiểm tra nội dung tin nhắn của thuê bao có dấu hiệu lừa đảo, nếu đúng chính xác như khiếu nại thì chúng tôi sẽ tiến hành cắt số đó. Tuy vậy, quan trọng nhất là khách hàng cần phải chọn lọc thông tin từ các tin nhắn, nâng cao sự cảnh giác để không bị mất tiền oan uổng”.

Về phía Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT), giữa tháng 6.2010, Bộ đã gửi công văn tới các doanh nghiệp, yêu cầu xử lý tình trạng giả mạo số ĐTDĐ trên mạng viễn thông. Bộ TT-TT cho rằng, đây là một vấn đề nghiêm trọng về an toàn thông tin, gây bức xúc trong nhân dân và có thể ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội, do đó cần được tập trung giải quyết sớm. Bộ TT-TT yêu cầu việc ngăn chặn giả mạo số ĐTDĐ gọi, nhắn tin phải được triển khai trước 30.9.

Ông Đỗ Ngọc Duy Trác - Trưởng phòng Nghiệp vụ Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCert) thuộc Bộ TT-TT - cho biết, dự kiến tháng 8.2010 sẽ đưa hệ thống thông báo và xử lý tin nhắn rác phục vụ người dùng điện thoại di động VN (Spamalert) vào vận hành. Hệ thống này sẽ cung cấp dịch vụ chống thư rác, cho phép người sử dụng điện thoại di động có thể thông báo tin nhắn rác một cách thuận tiện, miễn phí và kịp thời thông qua tin nhắn SMS tới VNCERT. Trên cơ sở theo dõi, tổng hợp các thông báo thư rác gửi về hệ thống, VNCERT sẽ thực hiện các hoạt động điều phối ngăn chặn tin nhắn rác đang được phát tán trên các mạng viễn thông tại VN.

Trường Sơn - Q.Thuần

Đinh Đang - Hoàng Việt